ยาดมส้มโอมือ ตำรับเจ้าจอมสดับฯ ชาววังแท้ๆ หอม แก้วิงเวียน เป็นลม ที่นี่ที่เดียว (แจกสูตร)

ยาดมส้มโอมือ ตำรับเจ้าจอมสดับฯ ชาววังแท้ๆ

ยาดมส้มโอมือ ตำรับโบราณ ชาววัง ได้ขึ้นชื่อว่ายาดม หลายๆ คนคงรู้ว่าคืออะไร แต่ส้มโอมือนี่สิ หลายคนอาจจะสงสัย

คุณหมอชารีฟ #แพทย์ไทยอินดี้ #ชีวจิตกูรู จึงไม่รอช้า ได้ค้นข้อมูล ต้นทางความเป็นมาของตำรับยาดมส้มโอมือ ที่ใช้ดมแก้หวัด วิงเวียน เป็นลม  มาให้ทุกท่านได้เข้าใจไปพร้อมๆ กัน

ส้มโอมือ คุณค่ามากกว่ายาดม

ส้มโอมือหรือส้มมือ หรือคนทั่วไปเรียกว่า นิ้วมือพระพุทธเจ้า (Buddha Fingers) เป็นผลไม้ตระกูลเดียวกับส้ม มีชื่อเรียกที่แตกต่างกันออกไปในแต่ละประเทศ มีการปลูกกระจายอยู่ในประเทศแถบเอเชียใต้และเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ พบมากในเขตทางภาคเหนือของอินเดีย  ศรีลังกา ไทย เวียดนาม จีน และญี่ปุ่น

ส้มโอมือใช้เป็นสัญลักษณ์ สื่อความหมายที่แตกต่างกันออกไป อาทิเช่น

ประเทศจีน หมายถึงความสุข อายุยืน สุขภาพแข็งแรง จึงนำมาใช้ในพิธีไหว้เจ้า

ประเทศญี่ปุ่น แสดงถึงโชคลาภ จึงนิยมมอบเป็นของขวัญในเทศกาลปีใหม่

ประเทศอินเดีย เชื่อว่าส้มโอมือมีลักษณะคล้ายกับการพนมมือ หรือมือของพระพุทธเจ้า สะท้อนความใกล้ชิดกับพระพุทธเจ้า จึงใช้ในพิธีการทางศาสนา

นอกจากนี้แล้ว ชาวเอเชียยังนำส้มโอมือ มาใช้ประโยชน์อื่นๆได้แก่ ดับกลิ่น เพิ่มบรรยากาศความหอมภายในห้อง โดยเก็บไว้ในตู้เสื้อผ้า หรือลิ้นชักภายในห้อง ใช้ประกอบอาหารคาวและหวาน เช่น

นำไปนึ่งแล้วตากแห้ง ทำเป็นแยม หรือของหวาน

นำไปดองเกลือนาน 1 เดือน เพื่อลดความขม และฝาด แล้วนำไปล้าง จากนั้นนำมานึ่งให้ส้มมือนิ่มลง แล้วทำเป็นลูกอม ซึ่งจะช่วยให้บรรเทาอาการเจ็บคอได้

นำผิวส้มมือมาแช่ปลา จะทำให้เนื้อปลานุ่ม

ตำรับยาดมเจ้าจอมสดับ

         เจ้าจอมสดับ หรือเจ้าจอมหม่อมราชวงศ์สดับ ลดาวัลย์ เป็นเจ้าจอมในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ผู้ที่มีชื่อเสียงในรั้ววังหลวง นอกจากท่านจะมีความสามารถในเรื่องการขับร้อง เชี่ยวชาญในเครื่องดนตรีไทยแล้ว ท่านยังเป็นผู้คิดเมนูน้ำพริกลงเรือ น้ำอบปรุงจรุงรส และเครื่องหอม จนเป็นที่กล่าวขานว่าเป็นกลิ่นชาววัง

เครื่องหอมที่สำคัญอีกอย่างหนึ่งคือ ยาดมส้มโอมือ คือการนำเปลือกส้มโอมือหรือเปลือกส้มโอ มาผสมกับเครื่องเคราใช้ดมแก้หวัด วิงเวียน เป็นลม  สำหรับยาดมสูตรเจ้าจอมสดับนั้น จะใช้สัญลักษณ์เป็นรูปซอสามสายและชฎาอยู่คู่กันเป็นเครื่องหมายการค้าของยาดมส้มโอมือ

          ผู้ช่วยศาสตราจารย์พันธ์ศักดิ์ วรรณดี รองผู้อำนวยการสำนักศิลปะและวัฒนธรรม มหาวิทยาลัยราชภัฏสวนสุนันทา ได้เล่าความเป็นมาของตำรับยาดมส้มโอมือตำรับของเจ้าจอมหม่อมราชวงศ์สดับ ลดาวัลย์ให้ผู้เขียนฟังว่า

          “…ตำรับของเจ้าจอมหม่อมราชวงศ์สดับ ลดาวัลย์ ซึ่งได้รับการถ่ายทอดมาจากคุณครูเลื่อน สุนทรวาทิน ว่าเป็นตำรับของพระยาเสนาะดุริยางค์ (แช่ม สุนทรวาทิน) บิดาของคุณครูเลื่อน ในนามยาดมท่านเจ้าคุณ ยาดมส้มโอมือตำรับนี้ ได้เคยนำมาถวายพระวิมาดาเธอ กรมพระสุทธาสินีนาฏ ปิยมหาราชปดิวรัดา ณ พระตำหนักสายสุทธานภดล เมื่อครั้งที่พระยาเสนาะดุริยางค์ได้มาคุมซ้อมบรรเลงดนตรี เรื่องพระราชนิพนธ์เงาะป่าในรัชกาลที่ 5 ในสมัยรัชกาลที่ 7…”

สำหรับสูตรตำรับยาดมส้มโอมือ ผู้เขียนคัดมาจากบทความ ในหนังสืออนุสรณ์งานศพเจ้าจอมหม่อมราชวงศ์สดับในรัชกาลที่5 (2526) ได้อธิบายถึงวิธีการทำยาดมส้มโอมือไว้ดังนี้

“…หากไม่มีส้มโอมือก็ใช้เปลือกส้มโอแทน ใช้แต่เปลือกส้มโอเอามานึ่งเหมือนการดองมะนาวมะกรูด เสร็จแล้วเอามาผึ่งพอหมาดๆ คนโบราณเขาจะต้องกำส้มโอจนเล็กๆ บรรจุลงในถ้ำยาดม แต่ก่อนจะบรรจุจะต้องผสมพิมเสน การพลูและน้ำมันหอมเข้าด้วยกันเสียก่อน แล้วบรรจุลงในถ้ำยาดม..”

สำหรับถ้ำยาดมที่มีคุณสมบัติเก็บกลิ่นได้ดีมาก ต้องทำด้วยตะกั่วน้ำนมจากเมืองจีน จะมีลักษณะเป็นกล่องยาวที่มีขนาดต่างกันไป ขึ้นอยู่กับลักษณะการใช้งาน

อ่านต่อหน้าที่ 2

ยาดมท่านเจ้าคุณ

สำหรับยาดมส้มโอมือสูตรท่านเจ้าคุณที่ผู้ช่วยศาสตราจารย์พันธ์ศักดิ์ ได้ทำการศึกษาวิจัย เเละถ่ายทอดความรู้ให้กับผู้ที่สนใจมาแล้วนั้น  อาจารย์ได้กระซิบบอกสูตรมากับผู้เขียนแบบไม่หวงตำรับ มีส่วนประกอบและวิธีการทำดังนี้

ส่วนประกอบยาดมส้มโอมือ

พิมเสน 1 ส่วน

การบูร 2 ส่วน

เมนทอล 3 ส่วน

น้ำมันหอมระเหย 1 ส่วน (เลือกกลิ่นตามใจชอบ เช่นกุหลาบ)

อบเชยเทศ 2 ส่วน

ชะเอมเทศ 2 ส่วน

ส้มโอมือหรือส้มโอ 3 ส่วน

วิธีทำ

1. นำส่วนประกอบของพิมเสน การบูร เมนทอล และน้ำมันหอมระเหยมาละลายเข้าด้วยกัน แล้วพักไว้ โดยใช้ถุงพลาสติกคลุมไว้เพื่อป้องกันการระเหย
2. เอาอบเชยเทศและชะเอมเทศมาฝนกับหิน หรือตะไบ ให้ละเอียด แล้วพักเตรียมไว้
3. การเตรียมส้มโอมือ หั่นปอกเปลือกแต่ผิวเป็นชิ้นเล็กๆ แล้วน้ำไปตากแห้ง กรณีไม่มีส้มโอมือ สามารถใช้เปลือกส้มโอแทนได้ โดยการนำเปลือกส้มโอไปต้มจนกว่าจะไม่มีความขม แล้วนำไปตากแดดให้แห้ง แล้วใช้หินหรือตะไบฝนให้ละเอียด พักเตรียมไว้
4. นำสิ่งที่เตีรียมไว้ในข้อ 1 2 และ3 มาผสมรวมกันปั้นเป็นก้อนแล้วยัดใส่ถ้ำยาดม หรือห่อด้วยผ้าขาวบาง ใส่ขวดไว้ดม

ยาดมส้มโอมือ ทั้ง 2 ตำรับ ผู้อ่านสามารถทำได้เองที่บ้านได้ หรืออาจจะมีการเพิ่มตำรับยาหอมที่ชื่นชอบใส่เพิ่มเข้าไปจพทำให้ได้ประโยชน์มิใช่น้อย  โดยการหาซื้อส่วนประกอบได้ตามร้านขายยาสมุนไพร  แล้วจักเกิดความภูมิใจที่เราก็สามารถทำยาดมใช้ได้เอง แบ่งปันเพื่อนฝูง

ส้มโอมือ 

[Rutaceae , Citrus medica L. var. Sarcodactylis (Hoola van Nooten) Swingle. ]

สารสำคัญ : ในเปลือกลูกมีส่วนประกอบของน้ำมันมากกว่า 99 เปอร์เซ็น และสารฟลาโวนอยด์ (Flavonoid)  ที่มีคุณสมบัติต้านแอนติออกซิแดนท์

ฤทธิ์ทางเภสัชวิทยา :

–  รากและลำต้น ยับยั้งการอักเสบ ยับยั้งการเจริญเติบโตของเซลล์มะเร็ง การแพทย์แผนจีนใช้ในการรักษาภูมิแพ้และต้านการอักเสบ

– น้ำมันหอมระเหย ใช้ลดน้ำตาลในเลือด

– เป็นส่วนประกอบของตำรับยาจีนในการลดอาการท้องอืดท้องเฟ้อ

บทความน่าสนใจอื่นๆ

ยาเขียว สุดยอดตำรับโบราณ

ข้าวหมาก เคล็ด(ไม่)ลับ ของคนโบราณ กินแล้วผิวสวย แก่ช้า ลดอ้วน

ยาธาตุอบเชย กินแก้ท้องอืด หายได้ภายในเร็ววัน